Parnassus – recenzja filmu

Wielkie, głośne, kolorowe… nic

Na początku była zapowiedź. Zrobiła na mnie pozytywne wrażenie: nowy film w reżyserii jednego z Pythonów, absurdalne scenerie, groteskowe stroje i w końcu… obsada. Chęć zobaczenia niezatapialnego Toma Waitsa (którego uwielbiam za dokonania muzyczne oraz role w starszych filmach Jarmusha) i ulubieńca Tima Burtona – Johnny’ego Deppa – sprawiły, że z ogromnym entuzjazmem wybrałem się do kina na nowy film Terry’ego Gilliama.

Początek filmu nie zapowiadał klęski. Spodobał mi się nieco pokraczny, jednocześnie przerażający i śmieszny wóz tytułowego bohatera. Niemal magicznie, pojazd przeobraża się w scenę, na której rozgrywa się nie mniej oderwane od rzeczywistości przedstawianie, podczas którego ochotnicy są poddawani demonicznym próbom. Całej zabawie patronuje leciwy doktor Parnassus. Leciwy to może niewłaściwe określenie – doktor, dzięki paktowi zawartemu z diabłem, zyskał nieśmiertelność. Jednak, jak wiadomo, współpraca z Mefistem (jeśli naszą żoną nie jest pani Twardowska) nie może wyjść na dobre. Ceną nieśmiertelności ma być córka Parnassusa. Po uzyskaniu pełnoletniości (w tym wypadku szesnastu lat) musi przejść pod opiekę diabła.

Ot i cała, jakże nowatorska, fabuła. Na jej banalną konstrukcję mógłbym przymknąć oko, gdyby nie brak:

• oczekiwanej absurdalnej konwencji,
• dobrego rzemiosła filmowego, przejawiającego się we współgraniu kadrów, montażu i dopasowanej muzyki.

Film jest słaby i pozbawiony nastroju. Nie pamiętam, kiedy czas spędzony w kinie tak mi się dłużył. Dodam, że uwielbiam typ specyficznej, refleksyjnej nudy. Lubię filmy, w których mało się dzieje. Filmy zadające pytania, zmuszające do wysiłku. Od filmów rozrywkowych oczekuję natomiast chwili naiwnej, ale wciągającej zabawy. Wiercenie się w fotelu i ocenianie architektury sali nie są mile widziane, a tym wypełniałem sobie czas w kinie.

Wracając do estetyki, absurd owszem był, ale w bardzo kiepskim wykonaniu. Bezcelowy, nieprzemyślany, sam dla siebie. Groteska gościła w zaledwie kilku ujęciach. Parnassusowi daleko do klasyki Cyrku czy też bardziej mrocznych wizji Burtona.

Muzyka? Pustka, najzwyczajniej jej nie pamiętam, widocznie była (o ile była) przeźroczysta, blada i bez wyrazu.

Część wizualna także nie zrobiła na mnie wielkiego wrażania. Ostatnia dekada obfitowała w produkcje nafaszerowane cyfrowymi fajerwerkami, dziś same efekty nie wystarczą, by stworzyć dobry film. W Parnassusie najzwyczajniej zabrakło dobrych zdjęć, kadrów, montażu.

Mimo wszystko czekałem na koniec filmu, licząc na jakieś odbicie od równi pochyłej. Okazało się, że na jej końcu znajduje się skarpa, a za nią przepaść, zwana rozczarowaniem bądź zażenowaniem.

Podtytuł filmu (człowiek, który oszukał diabła), będący jednocześnie jego hasłem reklamowym, obiecywał ciekawy zwrot akcji, intelektualną rozgrywkę, jak u Dicka. Okazał się on jednak sloganem bez pokrycia i oszustwem, którego ofiarą jest widz. Zakończenie deus ex machina, niedorzeczne, sztuczne, słabe i na siłę, niewynikające z ciągu fabularnego. Niby zaprawiony goryczą – ale niezmienne ckliwy – happy end.

Pozytywnym akcentem w filmie jest głos Toma Waitsa, ale taką przyjemność można serwować sobie z płyty CD, o wiele łatwiej i bez przerw na słabe sceny, które składają się na przeciętny film.