Mapy RPG, o mapach na sesji

Asortyment Mistrza Gry jest bardzo rozległy. Właściwie sztuką byłoby wymienienie wszystkiego, czym prowadzący może się posłużyć aby uczynić rozgrywkę jeszcze bardziej pasjonującą i jeszcze mocniej angażującą graczy. Spośród tego asortymentu najbardziej typowe są świece, muzyka i przygotowane wcześniej mapy RPG. I chociaż o tych elementach napisano już wiele, to chciałbym temu ostatniemu poświęcić jeszcze chwilę – poniżej znajdziesz wszystko o mapach do gier RPG.

Systemy fantasy, które niewątpliwie cieszą się dużą popularnością, wzorowane są na literaturze tolkienopodobnej. A jak w swoim felietonie stwierdził kiedyś Jacek Dukaj, mamy tu do czynienia z literaturą drogi. Bohaterowie opuszczają rodzinne progi i wyruszają na wędrówkę, np. aby zniszczyć niezwykle potężny pierścień, odszukać zaginioną dziewczynkę, czy też uciec od prześladującej przeszłości…

Jak widać mapa może okazać się bardzo istotnym elementem świata oraz gry. Trzeba tylko umiejętnie ją wykorzystać.

Gdzie znaleźć darmowe mapy do gier RPG?

Jest wiele sposobów na stworzenie mapy. Jednak najprościej i najszybciej będzie skorzystać z istniejącej już gotowej mapy. Takie rozwiązanie będzie najlepsze, gdy brakuje nam czasu lub nie mamy jakiś specyficznych wymagań co do mapy. Na przykład, gdy Mistrz Gry planuje sesję, gdzie gobliny szykują leśną zasadzkę na graczy, mamy wiele opcji. Będzie nam pasować praktycznie każda mapa lasu, leśnej przecinki, bądź traktu otoczonego drzewami.

Ale przejdźmy do sedna sprawy: gdzie znaleźć mapy do gier RPG? Jest kilka sposobów na ich zdobycie, zarówno płatnych jak i całkowicie darmowych. Zaczniemy więc od kilku miejsc, gdzie można znaleźć je zupełnie bez kosztów:

• Wyszukiwarka obrazów od Google – to nie żart. Odpowiednio dobrana fraza, ze słowami takimi jak fantasy map czy RPG battlemaps szybko wyświetli nam wiele możliwości. Znajdują się tam zarówno plany taktyczne do wykorzystania podczas sesji online (lub wydrukowania) oraz zwykłe mapy, mogące posłużyć za rekwizyt.
• Forgotten Adventures – sympatyczni ludzie z tego serwisu udostępniają za darmo bardzo dużo map RPG oraz tokenów (czyli grafik postaci czy potworów do umieszczania na mapach). Mają też płatne wersje swoich produktów, jeśli potrzebujemy dodatkowych opcji.
• Reddit – na subredicie r/dndmaps wielu twórców udostępnia za darmo swoje mapy, czasem także w formie reklamy innych swoich płatnych materiałów.
• YouTube – jeśli interesują nas animowane mapy do wykorzystania w programach typu Virtual Tabletop. Za przykład posłużył nam kanał Manny’ego Sykesa, ale w serwisie można znaleźć wiele innych podobnych kanałów.
• DeviantArt – wielu twórców publikuje swoje prace na łamach tego serwisu. Wśród nich jest także znany z rysowania map różnych światów RPG Michał (Wędrowny Kartograf), którego możecie kojarzyć z facebookowego profilu Kartografia niepraktyczna (o której będzie jeszcze w dalszej części).
• Internetowe zbiory map do poszczególnych systemów, np. mapy do Warhammera, Kryształów Czasu itp.

Gotowe płatne mapy RPG

Oczywiście są także opcje płatne map do gier RPG. Poza wspomnianymi w poprzedniej sekcji linkami, oferującymi także dodatkową ofertę, warto zajrzeć w jeszcze kilka miejsc:

• Patreon – wielu twórców oferuje swoje prace w zamian za wsparcie profilu w serwisach tego typu. Wśród nich jest Czepeku, który oferuje także ciekawe darmowe próbki w wysokiej rozdzielczości.
• Oficjalne publikacje – wydawcy gier fabularnych często oferują gotowe mapy w ramach promocji czy w formie dodatków do wydawanych podręczników. Ich zaletą jest ścisłe dostosowanie do systemu czy realiów, jakie ilustrują.
• Sklepy serwisów typu Virtual Tabletop – często z propozycjami skrojonymi ściśle pod oferowane przez siebie rozwiązania do grania online.

Samodzielne tworzenie map

Świat w którym gramy to kraina stworzona przez profesjonalistów, przemyślana i kompletna. Gdyby tak nie było, nie nabylibyśmy przecież podręcznika. A skoro już tak jest, to praktycznie niemożliwe, żeby nie było dołączonej doń mapy. Co do jej jakości i czytelności, to bywa różnie. Generalnie taka mapa jest niepraktyczna (poprzez sztywne zespolenie z podręcznikiem) oraz doskonale znana graczom. Dlatego powinniśmy stworzyć ją na nowo – samodzielnie, wzorując się oczywiście na tej podręcznikowej.

Nie zapominajmy że gry fabularne w języku angielskim nazywane są często pen and paper RPG, gdyż tak naprawdę wszystko, co potrzebne do gry, to wyobraźnia oraz kartka papieru i ołówek. To samo dotyczy map; wystarczy nam pisak oraz kartka papieru i możemy taką mapę narysować.

Zanim do tego przystąpimy, zastanówmy się chwilę, jaka powinna być nasza mapa. Przede wszystkim duża. Dzięki temu zyska na czytelności i wielu graczy będzie mogło przyglądać się jej jednocześnie, nie wyrywając sobie nawzajem z rąk. Musimy zadecydować, czy chcemy przedstawić na niej całą krainę, czy tylko wybrany obszar, po którym poruszają się gracze. Osobiście sugeruję raczej fragmenty krain, gdyż w czasach pseudo-średniowiecznych nie było tak rozwiniętej kartografii, aby można było spotykać rysunki całych światów.

Gdy podejmiemy decyzję, nanosimy kontury świata lub krainy na przygotowany wcześniej arkusz papieru lub płótna. Nie musimy się przy tym przesadnie starać, gdyż wiadomo, że pomiary geograficzne w takim świecie nie są sztuką powszechną i łatwą. Powinniśmy jednak zapamiętać, żeby zaznaczyć kilka najbardziej charakterystycznych miejsc (największe miasta itp.). Ponadto nie bawmy się w szczegóły – przy miastach i wsiach, gdzie kręcą się ludzie, można pozwolić sobie na większą dokładność, jeśli zaś chodzi o nieznane puszcze, czy górskie bezdroża, nanieśmy tylko brzegi tych obszarów, ich wnętrze zostawiając jako białą plamę.

Bardzo ciekawie wygląda mapa RPG, na której widać tylko niedalekie okolice miast oraz wąskie przesmyki między nimi, wzdłuż poznanych traktów i dróg. Puste miejsca będą zaś inspirować graczy do zapuszczania się tam i nanoszenia kolejnych aktualizacji. Być może ktoś kiedyś słono zapłaci za udostępnienie takiej wiedzy?

Dla, tych którzy na temat rysowania map chcieliby trochę więcej się dowiedzieć, polecamy książkę pt. How to Draw Fantasy Art and RPG Maps autorstwa Jareda Blando. Bardzo fajne poradniki można także znaleźć na stronie szwedzkiego artysty Niklasa Wistedta, który pokazuje jak narysować mapę podziemi czy wioski w stylu fantasy. Polecamy także facebookowy profil Kartografia Niepraktyczna, gdzie autor bezlitośnie rozprawia się z mitami dotyczącymi map i geografii oraz przekazuje praktyczne porady, w jaki sposób uniknąć typowych błędów przy tworzeniu map RPG.

Stylizacja mapy RPG

Kiedy mamy już narysowaną mapę (najlepiej jeżeli zrobimy to tuszem), to pora „postarzeć” trochę nasze dzieło. W tym celu polecam gorące kąpiele papieru, czy innej materii w mocnej herbacie lub kawie. Aby uzyskać jeszcze ciekawszy efekt warto zmieść wcześniej naszą mapę – dzięki temu miejsca zagięć będą ciemniejsze, a na samej powierzchni pojawią się plamy w różnym odcieniu brązu.

Nasze zabarwione dzieło dobrze jest suszyć na słońcu, dzięki temu papier będzie się giął nierównomiernie oraz stanie się twardszy. W celu spotęgowania tego efektu można wyschniętą mapę ponownie moczyć w naszym barwniku i znowu suszyć. Kiedy zakończymy te ewolucje, w celu nadania dziełu dodatkowych walorów estetycznych można opalić jego brzegi – choć jest to dość pretensjonalne, bo nikt nigdy map nie opalał. Pamiętajmy jednak, że ewentualne opalanie nie powinno sięgać zbyt głęboko do środka mapy i nie powinno się opalać zbyt dużym płomieniem. Jeżeli koniecznie chcemy w jakimś miejscu wgryźć się bardziej, to najpierw obdzieramy zbędne fragmenty (lepiej nie ciąć mapy nożyczkami), a potem opalamy resztki nie głębiej niż na kilka milimetrów.

Kiedy skończymy, dobrze jest jeszcze raz wymieść kartkę i wyprasować ją np. poprzez długie trzymanie wewnątrz książki (najpierw dobrze ją wysusz!) lub pod dywanem.

Narzędzia online do tworzenia map

W Internecie nie brakuje stron i narzędzi do stworzenia mapy na sesje RPG. Poniżej znajduje się kilka ciekawych opcji. Podzielimy je na dwie kategorie: generatory map (gdzie dostajemy gotową mapę) oraz programy do rysowania lub tworzenia map (gdzie sami tworzymy wszystkie szczegóły).

Generatory map RPG

• Generator podziemi Donjon to prawdziwa klasyka w tej kategorii. Narzędzie wykorzystywane przez wielu Mistrzów Gry, proste w obsłudze i estetyczne. Bardzo szybko możemy tu wygenerować mapę podziemi. Wystarczy dodać tylko potwory i sesja gotowa.
• Generator wiosek i miast fantasy, który daje nam wiele dodatkowych opcji, takich jak możliwość dodania kolorów, nazw itp.
• Azgaar Fantasy Map Generator to jedno z najbardziej rozbudowanych narzędzi tego typu. Mamy to wiele opcji i możemy stworzyć cały świat, łącznie z detalami takimi jak klimat, zaludnienie, władcy itp. Tak naprawdę można by tu prowadzić całą grę strategiczną.

Programy do rysowania map

Tutaj wybór jest bardzo duży, zarówno narzędzi płatnych jak i darmowych, dlatego ograniczymy się do kilku najpopularniejszych propozycji.

• Inkarnate to strona zawierająca mnóstwo opcji. Jest idealna do tworzenia map krain i regionów. Dostępna na zasadzie miesięcznej subskrypcji, z możliwością założenia także ograniczonego darmowego konta.
• Dungeon Fog to kolejne narzędzie do tworzenia map online z wieloma rozbudowanymi opcjami. Mamy możliwość założenia darmowego konta jak i płatną subskrypcję, jeśli będzie nam potrzeba rozbudowania mapy.
• Dungeon Alchemist – wielce ciekawe narzędzie do tworzenia trójwymiarowych wnętrz oparte na działaniu sztucznej inteligencji. W zakończonej już zbiórce na Kickstarterze pojawiła się informacja, że jego premiera nastąpi jeszcze w 2021 roku.

Wykorzystanie mapy na sesji RPG

Nie powinniśmy naszej mapy od razu oddawać na pastwę graczy. Powinna być nagrodą. Pamiętajmy, że w takim świecie jest ona zjawiskiem niespotykanym, rzadkim i niemal bezcennym. Aby gracze weszli w posiadanie czegoś takiego, powinni naprawdę mocno się postarać. Ofiarowując ją, można nagrodzić graczy za wykonanie jakiegoś dużego zadania.

W zależności od powszechnej dostępności rzeczy tego typu oraz ich wartości, gracze poszukujący jakiegoś niezidentyfikowanego skarbu mogą w ostatniej, najważniejszej skrzyni znaleźć skórzana tubę, którą wypełniać będzie owa mapa. Jeżeli przypadkiem Mistrzowi Gry uda się poplamić ją w jakiś charakterystyczny sposób (tuszem, bądź czymś stylizowanym na krew), gracze mogą pomyśleć, że owa plama jest miejscem w które przeniesiono poszukiwany przez nich skarb. Być może sprawi to, że wyruszą w dalszą drogę, tym razem za złudną nadzieją na skarb, który faktycznie mają już przy sobie…

Co dalej z mapą?

Mapa jest narzędziem bardzo angażującym graczy. Już po niedługim czasie stwierdzimy, że wszelkie, najmniejsze nawet nawiązania do tego, co na niej narysowane, pobudza wszystkich grających. Jeżeli będzie ozdobiona nieznanymi symbolami, których znaczenie poznają w czasie gry, to tylko sprawi, że z niemalejącą niecierpliwością będą oczekiwali kolejnych sesji.

Mapa RPG jednak powinna żyć w trakcie sesji. W głównej mierze powinno to być dziełem graczy, którzy sami będą uzupełniać ją o miasta i wioski, które odwiedzili i których mieszkańców poznali. Jeśli los zagna ich w niezbadane, górskie ostępy, możemy być pewni, że znaleziona tam opuszczona krasnoludzka twierdza szybko pojawi się na mapie graczy. Podobnie z innymi charakterystycznymi miejscami, budowlami, zjawiskami.

Choć Mistrz Gry od chwili oddania jej graczom praktycznie nie powinien angażować się w dalsze uzupełnianie białych plam, to powinien czuwać nad wszystkim, co gracze tam dorysują. Może też bezlitośnie wykorzystywać wszelkie ich błędy. Czasami warto poprosić bohaterem niezależnym o udostępnienie jej na chwilę, celem naniesienia aktualizacji czy niezbędnych poprawek. Pamiętajmy jednak, że dziad rysujący patykiem na pisaku drogę do jaskini trolla nie będzie ani chciał, ani nawet potrafił powtórzyć tego na mapie. Zadaniem graczy będzie więc przeskalowanie bazgrołów na wymiary mapy i samodzielne jej uzupełnienie.

Po jakimś czasie, zauważysz, że miedzy mapą a graczami narodzi się pewna więź, tak że to właśnie ona będzie determinowała dalsze postępowanie bohaterów. Jeżeli białe plamy będą obfitowały w zdradzieckie pułapki, krwiożercze bestie i nieznane zagrożenia, to możemy być pewni, że wszelkie wyprawy poza znany teren przerodzą się w prawdziwe ekspedycje. A gdy postaciom będzie zależało na czasie, gracze wybiorą dłuższą, lecz znaną drogę niż krótszą, wiodącą przez środek niezbadanego obszaru.

Rozwijanie mapy RPG

Dzięki pozostawieniu na mapie wielu pustych miejsc, Mistrz Gry może bardzo łatwo wprowadzać własne elementy świata, poza tym z pewnością o wiele łatwiej przyjdzie mu pilnowanie spójności świata ze podręcznikowym opisem. Na przykład gdy gracze zaznaczą na mapie smoczą górę, będzie wiadomo, że jeśli gdzieś ma się dziać przygoda ze smokiem, to najpewniej w jej pobliżu – jeśli góra faktycznie jest zamieszkała przez smoki, albo zupełnie gdzie indziej – jeżeli mieszka tam tylko jeden smok, w dodatku unikający obcych.

Dodatkowa wiedza przeznaczona dla Mistrza Gry będzie zakodowana w zaznaczonych przez graczy miejscach. Często, ku przestrodze, gracze zaznaczają, w których wioskach „są spaleni” np. poprzez narażenie się panującym tam szlachcicom, czy wywołanie burdy w karczmie. O ile gracze będą omijać takie miejsca szerokim łukiem, o tyle MG może (perfidnie) kierować ich tam po niezmiernie ważne informacje lub w ich pobliże, celem zdobycia niezwykle rzadkiego surowca…

Przygody z mapą

Osobną kwestią są zadania i przygody bezpośrednio dotyczące mapy. Na przykład gdy któryś z możnych dowie się o istnieniu tak dokładnie rozrysowanej okolicy, będzie chciał ją odkupić. Szczerze wątpię, żeby gracze zgodzili się odstąpić swój skarb, więc muszą się liczyć z tym, że możny zapragnie zdobyć ją niezbyt legalnymi środkami. W innym przypadku, mapa może zostać skradziona, bądź zgubiona. Zapewniam, że to naprawdę dobry sposób, aby zawrócić bohaterów z drogi lub opóźnić ich pościg za kimś, kogo naprawdę nie powinni złapać…

Aktualizacje mapy RPG powinny być bardzo dobrze wyważone. Nie mogą być zbyt częste (choć na początku nawet powinny) i nigdy zbyt dokładne. Traktuj je jak swoiste Punkty Doświadczenia – nagrodę dla graczy za grę i wybitne zasługi. Jeżeli na jakiejś sesji nie dostaną oni swojej aktualizacji – będą zawiedzeni. Ale za to dwukrotnie bardziej szczęśliwi, jeżeli na kolejnej odkryjesz przed nimi coś, co od dłuższego czasu nie dawało im spokoju. Musisz dozować tę przyjemność i dbać o to, by wystarczyła na możliwie długo. A jeśli kiedyś ostatnie drzewo na waszej mapie zostanie narysowane to… wyślij graczy gdzieś indziej – w miejsce, które znajduje się poza zasięgiem tej mapy… Bo przecież świata nie da się ograniczyć!

Na koniec mamy kwestię dotyczącą przechowywania mapy. Mistrzu, z chwilą gdy oddałeś ją swoim graczom, należy ona do nich i to właśnie oni powinni się o nią troszczyć i dbać. Niech zabierają ją do domów i przynoszą na każdą sesję. Sam się przekonasz ile będzie złorzeczenia na osobę, która kiedyś o niej zapomni, a ty wykorzystasz ten brak, na każdym kroku stawiając ich przed sytuacją, w której można by ją uzupełnić. A co jeśli oddana na pastwę graczy ulegnie zniszczeniu bądź zgubieniu? Ano nic. Przepadnie. Choć jak znam graczy to zapewne zechcą ją odtworzyć. Pamiętaj tylko, że skoro sami ją stracili, to nie powinieneś im w tym za bardzo pomagać…

Autorzy: Kobold i BAZYL