Lata ryżu i soli – recenzja

Wydawać by się mogło, iż Lata ryżu i soli to kolejna z wielu książek traktujących o historii alternatywnej. Tak jednak zdecydowanie nie jest. Już sam pomysł zmiany, która przestawiła losy świata na inne tory, jest dosyć oryginalny. Nie jest to kolejne uniwersum, w którym nie było drugiej wojny światowej lub też wygrali ją Niemcy czy też zapanował jedynie słuszny ustrój komunistyczny. Autor zamiast tego serwuje nam świat pozbawiony zupełnie naszej zachodniej cywilizacji, zmiecionej epidemią czarnej śmierci.

Najciekawszą cechą dzieła jest to, iż każdy z rozdziałów książki (a jest ich dziesięć) poświęcony jest innym bohaterom. Autor za każdym razem przenosi czytelnika dalej i dalej w czasie. Dzięki temu udaje mu się nakreślić obraz bez mała kilkuset lat historii, a nie ograniczać go, jak to się dzieje zazwyczaj, do tylko jednego jej momentu. Interesujący jest również sposób powiązania poszczególnych części powieści. Okazuje się bowiem, iż ich bohaterami jest zawsze ta sama grupa ludzkich dusz podróżujących razem w nieskończonym cyklu reinkarnacji.

O czym tak więc właściwie opowiadają Lata ryżu i soli? Najprościej rzecz ujmując, o rozwoju cywilizacji i samego człowieka. Na kartach powieści sprytnie przeplata się fabuła dotycząca pojedynczych jednostek z fabułą dotyczącą całego świata. Czytając ją ma się momentami wrażenie, że to podręcznik do historii, który po chwili staję się rozprawą na temat systemów społecznych i religijnych, a następnie dziennikiem naukowym. Trudno znaleźć tematykę, którą by się w tej powieści nie znalazła.

Historia przedstawiona w dziele Kima Stanleya Robinsona wydawać się może całkowicie fikcyjna, z drugiej strony jednak da się zauważyć bardzo wiele podobieństw do naszej własnej przeszłości i teraźniejszości. Szczególnie, jeśli rozpatruje się zawarte w powieści teorie na temat walki kultur i religii o dominację na świecie. Trudno nie zgodzić się z zawartymi w książce na ten temat wnioskami.

Dodatkowym atutem jest dana czytelnikowi możliwość zapoznania się z kulturami innymi niż nasza. Mimochodem dowiadujemy się bardzo wiele na temat religii niechrześcijańskich (przede wszystkim muzułmańskiej) i zasadach, jakimi rządzą się oparte na nich społeczeństwa. Wiedzę tę możemy przyswoić w sposób znacznie ciekawszy, niż czytając naukowe opracowania, po które zresztą i tak mało który młody czytelnik by sięgnął.

Zdecydowanie polecam tę książkę wszystkim fanom rozważań na temat co by było gdyby. Na pewno się nie zawiodą. Jedyną wadą pozycji jest to, że momentami staje się ona dosłownie studium nad sensem życia człowieka i wymaga od czytelnika wyjątkowo dużego wysiłku intelektualnego. Choć może to wcale nie aż taka zła rzecz w dzisiejszych, nastawionych głównie na rozrywkę, czasach.